شهید ابراهیم هادی

✨﷽✨

#به_وقت_نهج_البلاغه

یک حکمت نهج‌البلاغه، یک نکته (8)

امام (علیه السلام) در این گفتار حکیمانه اش به یکى از اصول مهم روان شناسى اشاره کرده، مى فرماید: «هیچ کس چیزى را در دل پنهان نمى کند مگر این که در سخنان بى اندیشه اى که از او صادر مى شود و در صفحه صورتش، آشکار مى گردد»؛ (مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَیْئاً إِلاَّ ظَهَرَ فِی فَلَتَاتِ لِسَانِهِ، وَ صَفَحَاتِ وَجْهِهِ).
این نکته مسلم است که اعمال انسان بازتاب نیات، خواسته ها و سجایاى اوست که به صورت طبیعى ظاهر مى گردد؛ بخشى از آن اختیارى است مانند این که به هنگام ترسیدن از چیزى تصمیم به فرار مى گیرد و بخش دیگرى غیر اختیارى است که مثلاً در پریدن رنگ از صورت او، احساس مى شود یا به هنگام غضب صورتش بى اختیار برافروخته مى گردد و گاه اندامش مى لرزد و نیز عکس العمل هایى در افعال و اعمال او ظاهر مى شود.
اما گاه مى شود انسان چیزى در درون دارد که نمى خواهد آن را آشکار کند در این صورت سعى مى کند در میان سخن و کردار خود، و آنچه در درون دارد دوگانگى ایجاد کند. این دوگانگى در آن جا که انسان هشیار و مراقب باشد ممکن است ظاهر نشود، اما به هنگام غفلت و عدم توجه، آنچه در درون است خود را در عمل یا سخن هاى نیندیشیده ظاهر مى کند. به علاوه پنهان کردن بخش غیر اختیارى مانند آثارى که در چهره انسان نمایان مى شود کار آسانى نیست.
این پدیده قانونى در روان شناسى است که به وسیله آن بسیارى از مجرمان را به اعتراف وامى دارند و مطالبى را که اصرار بر اخفایش دارند آشکار مى سازند. امیرمؤمنان على (علیه السلام) این قانون مهم را در عبارت کوتاه و بسیار پرمعناى مورد بحث بیان فرموده است.
در قرآن مجید درباره منافقان مى خوانیم: (أَمْ حَسِبَ الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْ یُخْرِجَ اللّهُ أَضْغانَهُمْ وَ لَوْ نَشاءُ لأَرَیْناکَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسیماهُمْ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فی لَحْنِ الْقَوْلِ وَ اللّهُ یَعْلَمُ أَعْمالَکُمْ)؛ «آیا کسانى که در دل هایشان بیمارى (نفاق) است گمان کردند خداوند کینه هایشان را آشکار نمى سازد و اگر ما بخواهیم آن ها را به تو نشان مى دهیم تا آنان را با قیافه هایشان بشناسى، هر چند مى توانى آن ها را از طرز سخنانشان شناسایى کنى و خداوند اعمال شما را مى داند»
منبع،
سایت جامع نهج البلاغه و تفسیر
دفتر مرجع عالیقدر آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی